همانطور که قبلا گفته ایم کاشی و کاشی کاری یکی از قدیمی ترین صنعت ها و صنایعی است که بشر از آن استفاده می کرده است. از طرفی هنر کاشی سازی و کاشی کاری ایران تقریبا بهترین نمونه استفاده هنری از کاشی است، به طوری که امروزه توریست های زیادی را می بینیم که برای دیدن کاشی کاری های بی نظیر و منحصر به فرد مسجد امام، یا مسجد سید علی خان در اصفهان وارد این شهر می شوند یا وقتی به سعدیه و حافظیه می بریم کاشی کاری هایی که در قسمت های مختلف می بینیم ما را از خود بی خود می کند.
شاید بسیار شنیده باشید که کاشی کاری از اثر گذاری معماری اسلامی بر ایران است ولی باید بدانید که این طور نیست، کاشی کاری هدیه ایران به اسلام بوده است و دقیقا به همین دلیل می باشد که ما در سایر کشور های مسلمان چنین هنرنمایی هایی را با کاشی کاری نمی بینیم و خلاصه کلام : "فقط در ایران می توانید در نقش و نگارِ کاشی کاری ها غرق شوید"
بناهایی که برای کاشی کاری های زیبای خود و کاشی های معرق یا گل بته معروفند، بیشتر مکان های مذهبی مانند آرامگاه ها مسجد ها و... هستند.
در ادامه ی این مطلب از کاشیران در مورد انواع کاشی کاری های سنتی صحبت می کنیم و شما را با این هنر زیبا و دلنشین بیشتر آشنا می کنیم.
هنر کاشی کاری معرق یا گل و بته
یکی از معروفترین کاشی ها و کاشی کاری هایی که از قرن هفتم استفاده از آن شروع شد و آنرا برای زیبا سازی مکان های مختلف استفاده می شد، کاشی های معرق و یا همان گل و بته ی خودمان است. مزیت این کاشی ها که در تصویر زیر نمونه ای از آنرا می بینید علاوه بر زیباییِ چشمگیر و نقش و نگار های پر ظرافت آنها، استحکام بالای آنهاست، به همین دلیل ما امروزه هنوز هم این کاشی کاری های زیبا را در بنا های تاریخی خود می بینیم.
طریقه ساخت این کاشی ها به این صورت است ابتدا این کاشی ها را به قطعات با اندازه های مختلف برش می دهند و طبق یک نقشه که از قبل تهیه کرده اند آنها را مانند پازل کنار هم می چینند و سپس با استفده از دوغاب گچ آنها را کنار هم سفت می کنند و در پایان روی ساختمان نصب می کنند.
هنر کاشی کاری به روش مشبک
از این روش کاشی کاری برای محراب مساجد استفاده می شود و بوسیله ی آن طرح هایی ایجاد می کنند که پیچیدگی خاص خود را دارد. یکی دیگر از استفاده های این کاشی کاری ها استفاده به عنوان پنجره است چرا که این روش کاشی کاری همانطور که می بینید هم به رسیدن نور به داخل اتاق کمک می کرده و دیدِ اتاق را از بیرون بسته است.
روش استفاده از این کاشی ها به این صورت است که سفال های لعاب دار را طبق معیاری که در نظر گرفته اند برش می دهند و برای ساختن طرح اصلی آنها با چینش خاصی که می بینید در کنار هم قرار می دهند. در ایران مسجد شیخ لطف الله اصفهان، آرامگاه جعفر اصفهانی و آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی نمونه های بسیار زیبایی برای این پنجره ها هستند.
کاشی کاری هفت رنگ
این کاشی کاری که نمونه ای از آن را در تصویر زیر می بینید طرح هایی مانند نقاشی های سنتی، متون مذهبی و خطاطی های مختلف است و روند کاشی کاری در این کاشی ها به این صورت است که ابتدا کاشی ها طبق نظر کاشی کار یا هنرمند کنار هم چیده می شوند، بعد طرح اولیه ای با ذغال بر روی این کاشی ها کشیده می شود و سپس با رنگ های مخصوص لعاب کاری آنها را انجام می دهند و طرح و نقش موجود روی آنها را تکمیل می کنند.
کاشی کاری به سبک مقرنس
این روش که یکی از مهمترین و معروف ترین عنصر های معماری سنتی و مذهبی است استفاده ی فراوانی در ساختمان های ایرانی و به خصوص مساجد و مقبره ها دارد.
این نمونه کاشی کاری که شباهت زیادی به لانه زنبور دارد یا برای آرایش دادن به یک فضای خاص استفاده می شود و یا با استفاده از آن اشکال هندسی دیگری درست می کنند، به عنوان مثال مقرنس کاری در ابتدا برای ساخت گنبد به کار می آمد، ولی به دلیل زیبایی نمایِ تزئین شده این روش کم کم به طور کلی برای زیبا سازی استفاده شد.
کاشی کاری سنتی به سبک مَعقِلی
در این نوع کاشی کاری از کاشیهای رنگارنگ در اشکال مربعی و مستطیلی استفاده می شود و کنار هم چیدن این اشکال در رنگ های مختلف باعث ایجاد کاشیکاری های جالب شطرنجی شکل می شود. همانطور که در تصویر زیر می بینید حس و حال خوبی که این نمونه کاشی کاری به بیننده القاء می کند از ویژگی های کلیدی این نمونه کاشی کاری است.
امیدوارم که از این مطلب لذت برده باشید و برای شما مفید واقع شده باشد. دنیای کاشی و سرامیک علاوه بر این که گذشته ی درخشانی دارد، با تکنولوژی همسو شده است و توانسته زمان حال و آینده را از آن خود کند. شما می توانید با مطالعه مطالب زیر در این مورد بیشتر صحبت کنید.